بیست و هشتمین نشست از سلسله نشست های پیش همایش توسط مدرسه علمیه الزهراء (س) اهواز با همکاری دبیرخانه همایش در تاریخ ۲۲ اردیبهشت برگزار شد. در این نشست سرکار خانم فاطمی نهاد با موضوع “پیامدهای اجتماعی الگوهای خانه نشینی و خانواده گریزی در پرتو آیات و روایات” به ارائه مطالب خود پرداختند.
استاد فاطمی نهاد چنین بیان فرمودند که موضوع حضور اجتماعی زنان و نقش‌آفرینی این قشر در عرصه‌ی مسائل جامعه یکی از نقاط مورد بحث و چالش‌برانگیز در جوامع و فرهنگ‌های مختلف بوده است. برخوردهای توأم با افراط و تفریط و نگاه‌های غرب‌زده یا متحجرانه در مواجهه با این مسئله وجود داشته است .
الگوی خانه نشینی متأثر از سنت است که نقش زن را تنها در چارچوب خانواده تعریف می‌کند و برای زن، جایگاه و نقش اجتماعی قائل نیست و الگوی خانه گریزی متاثر از دیدگاه مدرن و غربی است که به ویژه از نظریه‌های فمینیستی نشأت گرفته که سرشت زنانه و مردانه یکسان است و حضور افراطی زن در اجتماع و نگاه ابزاری به او خود نمایی می نماید در حالی که نگاه اسلام به زن نگاهی توأم با خانواده گرایی و جامعه پذیری بوده و نقش زن را در جامعه نقشی تمدن ساز و جامعه ساز می داند لذا پیشنهاد اسلام حضور اجتماعی زن توأم با خانواده گرایی است.
الگوی خانواده گرایی در مقابل فردگرایی قرار دارد و دغدغه اصلی زن و مرد گرم کردن محفل خانواده است که این موضوع مانع فعالیت اجتماعی زنان نیست و تصریحات و یا اشارات قرآنی و روایی متعدد مؤید حضور اجتماعی زنان را می‌توان در آیاتی چون آیات دالّ بر بیعت زنان با پیامبر و وجوب امر به معروف و نهی از منکر جستجو نمود.
ایشان در مورد اینکه خانه نشینی و خانه گریزی دو لبه افراط و تفریط هست، توضیح دادند که زن در طول تاریخ در میان دو ستم قرار گرفت که این هر دو ستم در یک جمله با هم اشتراك داشتند و آن تحقیر زن است. یک ستم، الگوی سنتی خانه نشین بود که برای زن حق حیات انسانی، قائل نشدند و به شکل های مختلف زن را از صحنه فعالیت های اجتماعی عقب راندند و از تعلیم و تعلم و رشد او جلوگیری کردند.
دیگری الگوی خانه گریز برگرفته از غرب است که برای حضور اجتماعی زن، که مشابه الگوی اجتماعی مردان است، دو کار صورت گرفت: یکی مرد واره کردن زن، به این معنی که به دنبال این بودند تا مشاغل گوناگونی که با ساخت جسمی و روحی مرد سازگار است را به سمت بانوان کشانده و این را افتخاری برای زن و امتیاز برای او دانستند.
دیگری، زن را وسیله التذاذ قرار دادند از التذاذ چشمی تا مراتب دیگر (وفایی‌صدر، ۱۳۹۷). تعالیم دین مبین اسلام در مورد زن نه ابتذال را برمی تابد و نه اعتزال را؛ نه مانند جاهلیت نوین، زن را بی هویـت می‌سـازد و نه بسان جاهلیت کهن وی را از شکوفا شدن اسـتعدادها و رسیدن به کمالات محـروم می‌سازد.
حضور زن در اجتماع با حفظ حجاب و شئون آن یعنی، آمیزهای از حضـور، مشارکت، ارتباط، تعامل ازیکطـرف و متانت، حیا، وقار و سلامت و شکوه در گفتار و کردار از طرف دیگر (مدبر، ۱۳۹۸). بین اندیشمندان اسلامی، نظر امام خمینی، به عنوان بنیانگذار یك تحول اجتمـاعی عظـیم، نیز مورد توجه است.
نگاه ایشان به زن نگاهی دقیق و مورد تأمل است. ایشان درخصوص نقشهای اجتماعی نیز، دخالت در امـور سیاسـی را وظیفـة همـة اقشـار جامعـه می‌دانند و زنان را نیز در این امر مؤثر می‌دانند و می‌فرمایند: اسلام زن را مثل مرد در تمامی شئون دخالت می دهد.
این خرابه ای كه برای ما گذاشته‌اند، باید به دست همة ملت ایران، چه مردان و چه زنان، ساخته شـود و در ایـن برهة جدید زنان باید در سیاست اساسی مملكت دخالت كنند و هـر موقـع اقتضـا كنـد نهضت و قیام كنند (امام خمینی، ۱۳۸۹، ج ۸؛ ص ۲۱۳) در این زمینه، امام خمینی شرط این حضور را حفظ عفت عمومی بیان می‌كنند كـه همـین مفهوم، مشاركت اجتماعی را در این گفتمان مشاركت اجتماعی در رویكرد غربی متمایز می‌كند.
در بیانات امام خمینی، در كنار حضـور اجتماعی زنان، تأكید بر خانواده و نقشهای خانوادگی زن نیز دیده می‌شود و توجه بـه جایگـاه مادری در حدی است كه مادری به عنوان بالاترین شغل بیان می‌شود و بر همـین اسـاس نقـش زن را بالاتر از نقش مرد میداند (فاطمی و تقی‌زاده، ۱۳۹۸؛ ص ۲۶۲).
آنچه در اسلام به عنوان یکی از مبانی کلامی ذکر شد، اصل وظیفه مداری است. گاهی این وظیفه مداری، ماندن در خانه را ایجاب می‌کند، گاهی حضور اجتماعی را و گاهی بودن در خانه و اثر اجتماعی را؛ و آنچه هر سه را ارزشمند می‌سازد، نیت خالص، شناخت وظیفه و انجام صحیح آن می‌باشد.
خانه‌نشینی یا خانه‌گریزی زنان موضوعی است که در طول تاریخ و در جوامع مختلف دستخوش بحث و بررسی و اظهار نظر مکاتب همسو با یکی از نگاه های خانه نشینی یا خانه گریزی گردیده است که این موضوع به تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی جوامع و نگاهشان به موضوع زن بستگی دارد.
در الگوی خانه‌نشینی زنان به‌جز موارد ضرورت نباید از خانه بیرون بیایند و در الگوی خانه گریزی حضور افراطی زن در اجتماع و نگاه ابزاری به او خود نمایی می نماید در حالی که نگاه اسلام به زن نگاهی توأم با خانواده گرایی و جامعه پذیری بوده و نقش زن را در جامعه نقشی تمدن ساز و جامعه ساز می داند. در الگوی خانه نشینی سنتی، نقش زن تنها در چارچوب خانواده تعریف شده و برای زن جایگاه و نقش اجتماعی قائل نیست.
استاد فاطمی نهاد در پایایان تاکید کردند که پیشنهاد اسلام حضور اجتماعی زن توأم با خانواده گرایی است و الگوی خانواده گرایی در مقابل فردگرایی قرار دارد. دغدغه اصلی زن و مرد گرم کردن محفل خانواده است که این موضوع مانع فعالیت اجتماعی زنان نیست و تصریحات و یا اشارات قرآنی و روایی مؤید حضور اجتماعی زنان را می‌توان در آیات دال بر بیعت زنان با پیامبر و وجوب امر به معروف و نهی از منکر جستجو نمود.
