مرکز علمیه تخصصی الزهرا (س) اهواز در راستای کمک به طلاب جهت تدوین مقالات ذیل محورهای همایش اقدام به برگزاری کارگاه مقاله نویسی با عنوان ” تبدیل موضوعات همایش به مسئله” کرد. این کارگاه در سه جلسه دو ساعته در تاریخ های ۲۵ آذر، ۲ و ۹ دی در مدرسه علمیه تخصصی الزهرا (س) اهواز برگزار شد. استاد ارائه دهنده کارگاه مقاله نویسی خانم ثنا خلف حیاوی بودند که به ارائه مطالب خود برای طلاب مشاوره تخصصی سطح سه پرداختند.
خانم حیاوی در این کارگاه بیان کردند که موضوعات و محورهای همایش کلی هستند و چگونه می توان این موضوعات را جزئی کرده و به مسئله تبدیل شوند. ایشان به این سوال پرداختند که چطور می توان یک مسئله خوب برای تحقیق خود انتخاب کنیم؟ و یکی از مهمترین مهارتهای لازم برای شروع یک تحقیق مطلوب، ایجاد تمرکز در موضوع و به اصطلاح مساله محوری در پژوهش دانستند.
طلاب در این کارگاه به طور تئوری و عملی با مساله و خصوصیات آن و همچنین تحقیقات مساله محور آشنا شدند و فرق آن با تتبعات موضوع محور را دریافته و در نهایت با شیوه های یافتن مسئله مناسب برای پژوهش های حرفه ای کار را پیش بردند.
استاد حیاوی چنین فرمودند که وقتی دانشور با موقعیتی روبرو میشود که نمیتواند با استفاده از اطلاعاتی که فعلاً در اختیار دارد به آن سوالی که در آن موقعیت درک کرده است پاسخ درست بدهد دانش پژوه با یک مسئله مواجه شده است. به عبارت دیگر مسئله توده فشرده از پرسشهای بی پاسخ و مرتبط با هم است که دانشها و مهارتهای فعلی فرد برای حل آن کافی نیست حل مسئله، تشخیص و به کارگیری گزاره های دانش است که منجر به پاسخ معتبر فرد به این سوال میشود اگر این ناتوانی در پاسخ دهی نسبت به همه دانشوران آن دانش باشد نه فقط برای یک یا بخشی از آنان، مسئله مذکور مسئله پژوهشی خواهد بود و حل آن را میتوان پژوهش نامید. به دیگر سخن ،تحقیق با درگیری محقق با یک مسئله یا حداقل مواجهه او با یک مشکل آغاز می شود، از رهگذر هم آوردی و به اصطلاح عامیانه کشتی گرفتن با آن پیش میرود و در پایان به حل آن مسئله میرسد. اساساً پژوهشگر کسی است که با مشکلی نظری و یا عملی روبرو میشود و برای حل آن مسئله ای متناسب را طرح و پژوهش می کند. نتیجه پژوهش ،اصیل تولید علم است و علم نیز با حل مسئله های خود و توسعه دایره آن بالنده می شود.
ایشان همچنین به شرح مسئله یابی به کمک الگوی سه جزیی پرداختند و فرمودند که در این الگو لازم است برای تولید مسئله مناسب پژوهش، سه عنصر هسته مرکزی، عناصر استفهام و قید تحقیق را به دست آورد و با هم ترکیب کرد.
مرحله اول این روش تعیین هسته مرکزی است یعنی موضوعی کلی که مطالعات محقق حول آن شکل می یابد. ابتدا سبد موضوعات را تشکیل داده سپس موضوعات اولیه را غربال کرده و در نهایت هسته مرکزی مطالعه را انتخاب می کنید. برای این منظور محقق لازم است به فعالیتهای علمی بروز آثار مکتوب پژوهشی منتشر شده و عناوین فهرست شده موضوعات دارای ارزش پیگیری تحقیقی مراکز پژوهشی و یا مراکز مصرف کننده دانش در هر رشته سرک بکشد و موضوعات خام و مورد علاقه خود را در سبد موضوعات پیشنهاداتی قرار دهد.
ایشان برای یافتن موضوع و مسئله این منابع را معرفی کردند:
- پایگاههای اطلاع رسانی علمی – پژوهشی برای خبر یافتن از آخرین موضوعات و چالشهای علمی مورد علاقه نخبگان در دانش مربوط
- فراخوان موضوعات در همایشهای علمی – پژوهشی در زمینه دانشی مدنظر
- مرور عناوین و فهرست کتابهای تخصصی و عنوان مقالات علمی منتشر شده در مجلات معتبر
- مراجعه به چکیده پایان نامه های ممتاز در حوزه های علمی برای یافتن مواضع قابل مطالعه مورد نیاز و بخش پیشنهاد پژوهشهای بعدی در پایان نامه های که معمولاً به نتیجه پایان نامه ها ملحق شده است و سویه های پژوهشی خوبی را نشان میدهند
- گرفتن جرقه های ذهنی از گفتگوهای کلاسهای درس استادان فاضل و دارای روحیه پژوهشی
- مطالعه اسناد اولویتهای پژوهشی مراکز تحقیقی و نهادهای مصرف کننده تولیدات علمی حوزه مثلاً قوه قضاییه به عنوان نهاد مصرف کننده تولیدات فقهی و یا مرکز مطالعات اسلامی مجلس شورای اسلامی هر چند وقت یک بار فهرست اولویتهای موضوعاتی که نیازمند پژوهش در مورد آنهاست را منتشر می کند
- مشورت با صاحب نظران و استادان پیشکسوت در زمینه تخصصی خود برای دریافت مشکلات علمی
و در نهایت فرمودند که به صورت یک قاعده کلی برای یافتن مسئله باید در دل پرسشهای علمی حوزه دانشی خود قرار بگیرید، تا بتوانید با سوالها و چالشهای علمی مواجه شوید.